علل رفلاکس یا برگشت ادرار به کلیه و درمان آن

رفلاکس وزیکویورترال (VUR) وضعیتی است که در آن ادرار از مثانه به سمت عقب به یک یا هر دو حالب و گاهی اوقات به کلیه ها جریان می یابد. VUR بیشتر در نوزادان و کودکان خردسال شایع است. اکثر کودکان مشکلات طولانی مدت از VUR ندارند. به طور معمول، ادرار از طریق حالب ها و مجرای ادراری، از کلیه‌ها به مثانه جریان می یابد. با VUR، مقداری ادرار از طریق یک یا هر دو حالب به سمت بالا جریان پیدا می کند یا رفلاکس می کند و ممکن است به کلیه ها برسد. پزشکان معمولا VUR را به عنوان درجه 1 تا 5 رتبه بندی می کنند. درجه 1 خفیف ترین شکل این بیماری است و درجه 5 جدی ترین شکل آن است. رفلاکس ادراری می تواند باعث عفونت دستگاه ادراری و به طور معمول آسیب کلیه شود. دو نوع اصلی VUR عبارتند از VUR اولیه و VUR ثانویه. اکثر کودکان VUR اولیه دارند.

علائم رفلاکس ادراری

عفونت های دستگاه ادراری معمولاً در افراد مبتلا به رفلاکس وزیکویورترال رخ می دهد. عفونت دستگاه ادراری (UTI) همیشه علائم و نشانه‌های قابل توجهی ایجاد نمی‌کند، اگرچه اکثر مردم برخی از آنها را دارند. این علائم و نشانه ها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• میل شدید و مداوم برای ادرار کردن
• کاهش شدید دفعات ادرار کردن
• شب ادراری کودکان
• احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• نیاز به دفع مکرر مقدار کمی ادرار
• ادرار کدر
• تب
• درد در پهلو یا شکم

یکی دیگر از نشانه‌های رفلاکس مثانه، که ممکن است قبل از تولد با سونوگرافی تشخیص داده شود، تورم کلیه‌ها یا ساختارهای جمع‌آوری ادرار یک یا هر دو کلیه (هیدرونفروز) در جنین است که به دلیل ذخیره ادرار در کلیه‌ها ایجاد می‌شود.

علت های برگشت ادرار به كليه

• رفلاکس ادراری اولیه:

اکثر کودکان مبتلا به VUR دارای رفلاکس ادراری اولیه هستند، به این معنی که آنها با حالب غیر طبیعی متولد می شوند. با VUR اولیه، دریچه بین حالب و مثانه به خوبی بسته نمی شود، بنابراین ادرار از حالب به سمت کلیه باز می گردد. اگر فقط یک حالب و یک کلیه تحت تاثیر قرار گیرند، پزشکان آن را رفلاکس یک طرفه می نامند.

VUR اولیه می تواند با بزرگتر شدن کودک بهتر شود یا از بین برود. با رشد کودک، ورودی حالب به مثانه بالغ می شود و دریچه بهتر عمل می کند.

• رفلاکس ثانویه ادراری:

افراد ممکن است به دلایل زیادی، از جمله انسداد یا تنگ شدن گردن مثانه یا مجرای ادرار، VUR ثانویه داشته باشند. به عنوان مثال، یک چین خوردگی در بافت ممکن است مجرای ادرار را مسدود کند. انسداد باعث می شود که مقداری از ادرار از بدن خارج نشود، بنابراین ادرار به سمت دستگاه ادراری برمی گردد.

از دیگر دلایل رفلاکس ادراری ثانویه این است که اعصاب مثانه به خوبی کار نکنند. مشکلات عصبی می تواند مانع از شل شدن مثانه و انقباض طبیعی آن برای ترشح ادرار شود.

افراد مبتلا به رفلاکس ادراری ثانویه اغلب رفلاکس دوطرفه دارند، به این معنی که VUR هم حالب و هم کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهد. پزشکان گاهی اوقات می توانند انسداد ادرار را در جنین در رحم تشخیص دهند.

نحوه تشخیص رفلاکس ادراری

برای تشخیص درجه VUR، پزشکان از تست های تصویربرداری و آزمایشگاهی استفاده می کنند.

تست های تصویربرداری:

• قبل از هر اقدامی، پزشک وضعیت بیمار را در نظر می گیرد.
• سن
• علائم
• سابقه خانوادگی
• سطح فعالیت جنسی
• سپس پزشک از آزمایش‌های تصویربرداری زیر یا آزمایش‌هایی برای دیدن اندام‌های داخل بدن برای کمک به تشخیص VUR استفاده می‌کند.

سونوگرافی شکم:

سونوگرافی از امواج صوتی برای مشاهده داخل بدن بدون قرار گرفتن بیمار در معرض اشعه مضر استفاده می کند. سونوگرافی شکم می تواند تصاویری از کل دستگاه ادراری از جمله کلیه ها و مثانه ایجاد کند. سونوگرافی می تواند نشان دهد که آیا کلیه ها یا حالب گشاد شده یا بزرگ شده است.

سیستویورتروگرام ادراری:

این آزمایش از اشعه ایکس استفاده می کند تا نشان دهد آیا ادرار به سمت عقب به داخل حالب ها جریان می یابد یا خیر.

تست های آزمایشگاهی:

متخصصان اغلب یک نمونه ادرار را آزمایش می کنند که به آن آنالیز ادرار می گویند تا از نظر عفونت‌های ادراری غربالگری کنند. گلبول های سفید و باکتری های موجود در ادرار می توانند نشانه های عفونت ادراری باشند. برای تایید عفونت ادراری به کشت ادرار نیاز است.

رفلاکس ادراری در چه افرادی شایع تر است؟

به طور کلی، هر چه فرد کوچکتر باشد، احتمال ابتلا به VUR بیشتر می شود. VUR در نوزادان و کودکان زیر 2 سال شایع تر است، اما می تواند در کودکان بزرگتر و حتی بزرگسالان نیز وجود داشته باشد.

کودکانی که کلیه ها یا مجاری ادراری غیرطبیعی دارند بیشتر در معرض ابتلا به VUR هستند. دختران بیشتر از پسران به VUR مبتلا می شوند.

در افراد با سابقه خانوادگی رفلاکس ادراری، احتمال ابتلا به VUR بیشتر است.

درمان رفلاکس ادراری

پزشکان VUR را بر اساس سن، علائم و نوع و درجه VUR فرد درمان می کنند.

• رفلاکس ادراری اولیه:

VUR اولیه اغلب بهتر می شود و با گذشت زمان و بخصوص بزرگتر شدن کودک از بین می رود.

تا زمانی که VUR خود به خود از بین نرود، پزشکان عفونت های ادراری را با آنتی بیوتیک ها درمان می کنند. درمان سریع عفونت ادراری و جلوگیری از ایجاد آن احتمال ابتلای فرد به عفونت کلیه را کاهش می دهد.

پزشک همچنین ممکن است استفاده از آنتی بیوتیک طولانی مدت و با دوز کم را برای جلوگیری از عفونت ادراری در نظر بگیرد. محققان دریافته اند که استفاده روزانه از آنتی بیوتیک با دوز کم ممکن است به بسیاری از افراد مبتلا به VUR کمک کند.

گاهی اوقات پزشکان برای فردی که VUR با عفونت ادراری مکرر دارد، جراحی را در نظر می‌گیرند، به‌ویژه اگر بیمار، کودک دارای اسکار کلیوی یا رفلاکس شدید است که بهبود نمی‌یابد. پزشکان می توانند از جراحی برای اصلاح رفلاکس ادرار و جلوگیری از برگشت ادرار به کلیه استفاده کنند.

در موارد خاص، درمان ممکن است شامل استفاده از تزریق ژل باشد. پزشکان مقدار کمی مایع ژل مانند را به دیواره مثانه نزدیک دهانه حالب تزریق می کنند. ژل یک برآمدگی در دیواره مثانه ایجاد می کند که اگر دریچه به درستی کار نکند، مانند دریچه ای برای حالب عمل می کند. پزشک درمان را با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می دهد و بیمار معمولاً می تواند همان روز به خانه برود.

• رفلاکس ثانویه ادراری:

پزشکان پس از یافتن علت دقیق این بیماری، VUR ثانویه را درمان می کنند. درمان ممکن است شامل موارد زیر شود:

1. جراحی برای رفع انسداد
2. آنتی بیوتیک برای پیشگیری یا درمان عفونت ادراری
3. جراحی برای اصلاح مثانه یا حالب غیر طبیعی
4. کاتتریزاسیون متناوب ادرار؛ تخلیه مثانه با وارد کردن کاتتر از طریق مجرای ادرار به مثانه.

تاثیرات عمل جراحی بر برگشت ادراری

به طور کلی، جراحی رفلاکس ادرار شانس خوبی برای اصلاح VUR دارد. اما هر روش دارای نکات مثبت و منفی بالقوه خود است، براساس یک تحقیق میزان موفقیت جراحی کاشت مجدد حالب، صرف نظر از نوع، بیش از 90% در رفلاکس ادراری درجه 4 بوده است.

جراحی رفلاکس ادراری می تواند شامل ترمیم دریچه بین مثانه و حالب باشد یا ممکن است به معنای استفاده از تزریق داخل دیواره مثانه برای ایجاد دریچه جدید باشد.

هر دوی این گزینه ها میزان موفقیت خوبی دارند. اینکه چه چیزی برای شما یا فرزندتان مفید است، به شدت VUR، خطر ایجاد جای زخم و اینکه آیا گزینه‌های دیگر قبلاً امتحان شده است، بستگی دارد.

عوارض رفلاکس ادرار در بلند مدت

آسیب کلیوی اصلی‌ترین نگرانی رفلاکس ادرار است. هر چه رفلاکس شدیدتر باشد، احتمال بروز عوارض بیشتر است.

عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اسکار کلیه: عفونت ادراری درمان نشده می تواند منجر به زخم شود که باعث آسیب دائمی به بافت کلیه می‌شود.
• احتمال افزایش ریسک سقط در دوران بارداری: سقط در بارداری نیز یکی از عوارضی است که در زنان مبتلا به ریفلاکس ادراری دیده می شود.
• فشار خون بالا: از آنجایی که کلیه ها مواد زائد را از جریان خون خارج می کنند، آسیب به کلیه ها و تجمع مواد زائد در نتیجه می تواند فشار خون شما را افزایش دهد.
• نارسایی کلیه: جای زخم می تواند باعث از دست دادن عملکرد در قسمت فیلتر کننده کلیه شود. این ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود که می تواند به سرعت رخ دهد (نارسایی حاد کلیه) یا ممکن است در طول زمان ایجاد شود (بیماری مزمن کلیه).

آیا رفلاکس ادرار باعث عفونت ادراری می شود؟

اغلب پس از ابتلای فرد به رفلاکس ادرار، یک عفونت ادراری پیدا می‌شود. در واقع با توجه به سن، جنسیت و نژاد، تقریبا از هر 3 کودک دارای عفونت ادراری یک کودک به رفلاکس ادراری مبتلا است.

جلوگیری از رفلاکس ادراری

شما نمی توانید از رفلاکس ادرار جلوگیری کنید، اما عادات خوب ممکن است به سالم نگه داشتن دستگاه ادراری شما تا حد امکان کمک کند. برای جلوگیری از برخی عفونت های مثانه و مشکلات کنترل مثانه، اقدامات زیر را انجام دهید:

• بر اساس توصیه پزشک مایعات کافی بنوشید.
• از عادات خوب اجابت مزاج مانند ادرار کردن منظم و پاک کردن جلو به عقب پیروی کنید.
• در صورت استفاده از پوشک، پس از کثیف شدن در اسرع وقت تعویض شود.
• در صورت لزوم یبوست را درمان کنید. سعی کنید در صورت امکان از یبوست جلوگیری کنید .
• برای مشکلات مرتبط مانند بی اختیاری ادرار یا بی اختیاری مدفوع حتما به پزشک مراجعه کرده تا این موارد درمان شود.

هزینه عمل برگشت ادرار

در تعیین هزینه عمل برگشت ادرار مواردی از قبیل تجهیزات مصرفی حین عمل، تعداد خدمات جراحی در اتاق عمل، تعداد روز های بستری در بیمارستان، آزمایشات مورد نیاز از نظر پزشک، دارو ها، خدمات پاراکلینیکی مثل تصویربرداری بسته به تشخیص پزشک یا جراحی شما و مشاوره یا ویزیت پزشکان دخیل است و همچنین ای موارد برای افراد مختلف متفاوت است. لذا نمی توان به طور قطعی قبل از مراجعه به بیمارستان قیمت دقیق را تعیین نمود.

• احتباس ادراری؛ علل، علائم و روش های درمان
  تاریخ انتشار : 1403-07-21تاریخ بروز رسانی : 1403-07-22


• درمان جراحی و لیزری تنگی مجرای ادرار در اطفال
  تاریخ انتشار : 1403-04-11تاریخ بروز رسانی : 1403-04-24


• پاسخ به سوالات شایع درباره بی اختیاری ادرار
  تاریخ انتشار : 1403-03-17تاریخ بروز رسانی : 1403-03-20


• روش های درمان ناهنجاری های مادرزادی مجرای ادرار
  تاریخ انتشار : 1403-04-29تاریخ بروز رسانی : 1403-04-30


• علت و علائم تنگی مجرای ادرار در کودکان
  تاریخ انتشار : 1402-08-30تاریخ بروز رسانی : 1403-04-24