قولنج کلیه چیست و چگونه درمان می شود؟

ادرار به طور طبیعی حاوی برخی نمک ها و مواد معدنی (مانند کلسیم، اگزالات، اسید اوریک و …) می باشد. اگر غلظت این مواد در ادرار افزایش یابد و یا حجم ادرار روزانه کاهش پیدا کند، می تواند تجمع این مواد و تشکیل سنگ را به دنبال داشته باشد. در اکثر موارد سنگ های تشکیل شده در مجاری ادراری حرکت کرده و همراه با جریان ادرار از بدن خارج می شوند؛ اما گاهی اوقات در قسمت های باریک مجاری ادراری گیر افتاده و در مسیر حرکت جریان ادراری اختلال ایجاد می کنند. در چنین شرایطی سنگها باعث ایجاد درد و برخی علائم دیگر سنگ کلیه می گردند. درد ناشی از وجود سنگ یا رسوب کلیه که به آن قولنج کلیوی (renal colic) هم گفته می‌شود، یکی از شدیدترین دردهایی است که می‌توان تصور کرد. قولنج کلیوی زمانی رخ می‌دهد که سنگ در دستگاه ادراری مسیر ادرار را مسدود سازد. معمولاً احساس درد از زمانی شروع می‌شود که سنگ به لوله حالب انتقال می‌یابد. لوله حالب، مجرای باریکی است که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کند. انسداد این مجرا موجب تجمع ادرار در کلیه شده و فشار بسیار زیادی را ایجاد می‌کند. این فشار باعث فعال شدن رشته‌های عصبی می‌شود که سیگنال درد را به مغز منتقل می‌کنند.

علل سنگ کلیه

• عفونت ادراری
• ركود ادراري
• دوره هاي بي حركتي
• اختلالات ژنتيكي
• غلظت موادي مثل اگزالات كلسيم، فسفات كلسيم، اسيد اوريك كه در ادرار افزايش مي يابد.
• كمبود موادي مانند سيترات
• كمبود مايعات در بدن بيمار

عوامل خطر تشکیل سنگ کلیه

عواملی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه: اگر کسی از افراد خانواده‌ی شما قبلاً به سنگ کلیه دچار شده است احتمال بروز این عارضه در شما بیشتر می‌شود. اگر قبلاً یک یا چند سنگ کلیه داشته‌اید نیز خطر بروز مجدد سنگ کلیه در شما بیشتر است.

کم‌آبی بدن: عدم نوشیدن آب کافی در روز خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. افرادی که در آب‌وهوای گرم‌و‌خشک زندگی می‌کنند و کسانی که زیاد عرق می‌کنند ممکن است بیشتر از دیگران در معرض خطر باشند.

برخی از رژیم‌های غذایی: رژیم غذایی سرشار از پروتئین، سدیم (نمک) و قند ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد. این امر به‌ویژه در مورد رژیم غذایی پرنمک صادق است. افزایش مصرف نمک در رژیم غذایی روزانه باعث می‌شود میزان کلسیمی که باید توسط کلیه‌ها تصفیه شود افزایش پیدا کند. این اتفاق خطر ابتلا به سنگ کلیه را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد.

اضافه‌وزن: شاخص توده‌ی بدنی بالا (BMI)، اندازه‌ی دور کمر زیاد و بالا رفتن وزن با خطر بروز سنگ کلیه رابطه‌ی مستقیمی دارند.

بیماری‌های گوارشی و جراحی: جراحی بای‌پس معده، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می‌توانند باعث تغییراتی در فرآیند گوارش شوند که بر جذب آب و کلسیم تأثیر می‌گذارد و میزان مواد تشکیل‌دهنده‌ی سنگ را در ادرار افزایش می‌دهد.

سایر بیماری‌ها مانند اسیدوز توبولار کلیوی، سیستینوری، هایپرپاراتیروئیدیسم و عفونت‌های مکرر مجاری ادراری نیز می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.

برخی مکمل‌ها و داروها مانند ویتامین C، مکمل‌های غذایی‌، ملین‌ها (در صورت استفاده‌ی بیش‌ازحد)، آنتی‌اسیدهای برپایه‌ی کلسیم و برخی داروهای مورد استفاده برای درمان میگرن یا افسردگی نیز می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.

علائم قولنج کلیوی

شایع‌ترین تظاهر قولنج کلیوی درد در سمت آسیب‌دیده بدن بین دنده‌های تحتانی و لگن است. این درد به سمت پایین شکم و کشاله ران گسترش می‌یابد. درد معمولاً به صورت امواجی بروز می‌کند که هر کدام 20 تا 60 دقیقه قبل از فروکش کردن طول می‌کشد. کولیک کلیه تنها یکی از علائمی ‌است که سنگ‌های ادراری به وجود می آورند. علائم دیگری که معمولا ًدر کنار قولنج کلیوی رخ می‌دهد عبارتند از:

• درد یا مشکل در ادرار کردن وجود خون در ادرار که ممکن است آن را صورتی، قرمز یا قهوه‌ای نشان دهد. ادراری که بوی غیرعادی می‌دهد.
• حالت تهوع
• ذرات کوچک در ادرار
• احساس نیاز فوری ‌به ادرار کردن
• ادرار کدر
• دفع ادرار بیشتر یا کمتر از حد معمول.

تشخیص سنگ کلیه

تشخیص سنگ کلیه هم به ارزیابی کامل سابقه سلامت و معاینه فیزیکی نیاز دارد. سایر تست‌ها عبارتند از:

• آزمایش خون برای تشخیص کلسیم، فسفر، اسید اوریک و الکترولیت‌ها
• نیتروژن اوره خون (BUN) و کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه
• آزمایش ادرار برای بررسی وجود کریستال‌ها، باکتری‌ها، خون و گلبول‌های سفید
• معاینه سنگ‌های عبوری برای تعیین نوع آنها

آزمایش‌های زیر می‌توانند انسداد را رد کنند:

• اشعه ایکس شکمی
• پیلوگرام داخل وریدی (IVP)
• پیلوگرام رتروگراد
• سونوگرافی کلیه
• اسکن ام آر آی از شکم و کلیه‌ها
• سی تی اسکن شکمی

درمان های سنگ کلیه

درمان سنگ هایی که سبب ایجاد انسداد و بروز علامت شده اند، بر اساس اندازه و محل سنگ و نیز میزان علائم صورت می گیرد. به‌طورکلی گزینه‌های درمانی عبارتند از:

استفاده از دارو برای درمان سنگ کلیه

برای تسکین درد ناشی از سنگ کلیه ممکن است به داروهای مسکن نیاز داشته باشید. همچنین در صورت وجود عفونت نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها دارید. از جمله داروهای مهم برای درمان این بیماری عبارتند از:

• آلوپورینول (Zyloprim) برای سنگ‌های اسید اوریک
• دیورتیک‌های تیازیدی برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلسیم
• بی‌کربنات سدیم یا سیترات سدیم برای کاهش اسیدیته ادرار
• محلول‌های فسفر برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیم
• ایبوپروفن (Advil) برای درد
• استامینوفن برای درد
• ناپروکسن سدیم (Aleve) برای درد

جراحی

اگر سنگ‌ها کوچک باشند و باعث درد یا عفونت نشوند، جراحی لازم نیست. با این حال برخی بیماران به دلیل ترس از دفع ناگهانی و واهمه از تحمل درد شدید ترجیح می‌دهند همین سنگ‌های کوچک را خارج کنند. در ادامه جراحی‌های متداولی را که برای خارج کردن سنگ از کلیه یا حالب انجام می‌شود، توضیح می‌دهیم.

لیتوتریپسی (سنگ شکنی) شاک ویو (SWL)

سنگ‌شکنی شاک‌ویو (SWL) با هدف درمان سنگ کلیه و حالب انجام می‌شود. امواج شوکی با توجه به تصاویر سونوگرافی یا رادیولوژی تعیین کننده محل سنگ به دقت بر سنگ متمرکز می‌شود. امواج شوکی چندین بار به سمت سنگ فرستاده می‌شود تا سنگ خرد شود. سنگریزه‌ها به راحتی ظرف چند هفته با ادرار از بدن خارج می‌شود. بیمار همان روز عمل مرخص می‌شود و می‌تواند فعالیت‌های معمول را پس از دو تا سه روز مجدداً شروع کند.

اورتروسکوپی (URS)

اورتروسکوپی با هدف درمان سنگ کلیه و حالب انجام می‌شود. جراح تلسکوپ یا دوربین بسیار کوچکی موسوم به اورتروسکوپ را وارد مثانه می‌کند، در حالب بالا می‌برد و وارد کلیه می‌کند. اورتروسکوپ‌های سخت برای سنگ‌های بخش پایینی حالب و نزدیک به مثانه به کار برده می‌شود، حال آن که از اورتروسکوپ منعطف برای درمان سنگ‌های بخش بالایی حالب و کلیه استفاده می‌شود. پزشک می‌تواند با استفاده از اورتروسکوپ سنگ را بدون ایجاد برش ببیند. این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود تا بیمار کاملاً راحت باشد. پزشک پس از دیدن سنگ، سنگ‌های کوچکتر را با وسیله کوچک حلقه مانندی (بسکت) می‌گیرد و خارج می‌کند؛ اما اگر سنگ بزرگتر از آن باشد که بتوان آن را یک دفعه خارج کرد، ابتدا سنگ را با لیزر یا دیگر ابزارهای سنگ‌شکن به قطعات ریزتری می‌شکند. بیمار همان روز عمل مرخص می‌شود و می‌تواند فعالیت‌های روزمره را پس از دو تا سه روز ازسربگیرد. اگر پزشک، استنت تعبیه کرده باشد، استنت پس از 4 تا 10 روز خارج می‌شود.

نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL)

سنگ‌شکنی از راه پوست (PCNL) بهترین روش برای درمان سنگ کلیه بزرگ است که تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. جراح ابتدا برشی به بزرگی نیم اینچ را در پشت یا پهلوی بیمار ایجاد می‌کند تا بتواند دستگاه نفروسکوپ (تلسکوپ) سخت را وارد بخش توخالی مرکزی کلیه و محل قرارگیری سنگ کند. جراح ابزار سنگ‌شکن و مکش سنگریزه‌ها را از راه نفروسکوپ وارد بدن می‌کند. امکان مکش و خارج کردن سنگ‌ها PCNL را به بهترین روش درمان سنگ‌های بزرگ کلیه تبدیل کرده است. پس از PCNL معمولاً لوله‌ای در کلیه قرار داده می‌شود تا ادرار را از بدن خارج کند و در یک کیسه بریزد. به این ترتیب ادرار تخلیه و خونریزی متوقف می‌شود. این لوله شب عمل یا چند روز در بدن باقی می‌ماند.

پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه

با اینکه سنگ کلیه بسیار شایع است؛ اما با انجام‌دادن موارد ساده‌ای می‌توان از تشکیل سنگ کلیه پیشگیری کرد:

• به میزان کافی آب بنوشید.
• نمک کمتری مصرف کنید.
• مصرف مواد غذایی حاوی اگزالات را محدود کنید. موادی مانند اسفناج، شکلات، سیب‌زمینی شیرین، قهوه و فراورده‌های سویا
• از مکمل ویتامین C بیش از حد استفاده نکنید.
• مصرف پروتئین‌های حیوانی را در رژیم غذایی خود محدود کنید.

---

آدرس : اصفهان ، خیابان شمس آبادی ، مقابل بیمارستان عیسی بن مریم ، ساختمان 71
تلفن : 03132205497

درباره این موضوع مطالب بیشتری بخوانید

• انواع عفونت های کلیه یا پیلونفریت و علائم آنها
  تاریخ انتشار : 1398-06-03تاریخ بروز رسانی : 1402-07-16


• علائم هشدار دهنده بیماری کلیوی
  تاریخ انتشار : 1396-05-14تاریخ بروز رسانی : 1402-07-18


• عوامل کاهش خطر ابتلا به بیماری کلیوی
  تاریخ انتشار : 1398-04-09تاریخ بروز رسانی : 1402-07-16


• نارسایی حاد و مزمن کلیه چیست؟
  تاریخ انتشار : 1398-04-29تاریخ بروز رسانی : 1402-07-16


• چگونه درد کمر را از درد کلیه تشخیص دهیم ؟
  تاریخ انتشار : 1396-05-23تاریخ بروز رسانی : 1402-07-18

نظرات کاربران درباره این مطلب :زارع [ 1402-07-09 ]
دکتر من امروز با درد شدید و زیاد در ناحیه پایین شکم بیدار شدم و توی ادرارم خون دیدم آیا کلیه ام سنگ داره یا عفونت دارم چه جور میتونم نوبت بگیرم

نام و فامیل :
تلفن :
ایمیل :
متن پیـام :