باد فتق؛ علل، علائم و روش های درمان

باد فتق یکی از مشکلات شایع گوارشی و شکمی است که می‌تواند با علائم آزاردهنده‌ای مانند درد، تورم یا احساس فشار همراه باشد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که بخشی از اندام داخلی، معمولاً روده از یک نقطه ضعیف در دیواره شکم خارج شود. فتق می‌تواند در نواحی مختلفی از بدن ایجاد شود و شدت آن بسته به نوع و محل وقوع متفاوت است. آشنایی با علل، علائم و روش‌های درمانی فتق نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی آن دارد. در این مقاله به طور کامل بررسی می‌کنیم که باد فتق چیست، چگونه تشخیص داده می‌شود و چه راه‌هایی برای درمان آن وجود دارد.

باد فتق چیست؟

هرنی یا باد فتق حالتی است که در آن بخشی از اندام‌های داخلی بدن، مانند روده، از طریق نقطه‌ای ضعیف در دیواره شکم بیرون می‌زند. این مشکل معمولاً به صورت برآمدگی یا تورم قابل مشاهده در ناحیه شکم یا کشاله ران ظاهر می‌شود. باد فتق ممکن است بدون درد باشد؛ اما در برخی موارد با ناراحتی و درد همراه است و نیاز به درمان دارد.

علت باد فتق

بیماری باد فتق معمولاً به ضعیف شدن عضلات دیواره شکم یا وارد آمدن فشار زیاد به آن مربوط می‌شود. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود، از جمله:

• سرفه یا عطسه مزمن (به عنوان مثال در اثر آسم یا بیماری‌های ریوی)
• بارداری، به‌ویژه بارداری‌های چندقلویی یا پشت سر هم
• بلند کردن اجسام سنگین بدون آمادگی عضلانی کافی
• سابقه جراحی شکمی و تضعیف شدن محل بخیه‌ها
• ضعف مادرزادی در ناحیه شکم یا کشاله ران
• بالا رفتن سن و کاهش قدرت عضلات شکم
• یبوست مزمن و فشار زیاد هنگام دفع
• چاقی و افزایش فشار داخلی شکم

این عوامل می‌توانند به‌تنهایی یا در ترکیب با یکدیگر، زمینه‌ساز ایجاد باد فتق یا هرنی شوند.

انواع باد فتق

بیماری باد فتق بر اساس محل بروز و علت آن به انواع محتلفی دسته‌بندی می‌شود که شایع‌ترین آنها عبارت‌اند از:

• فتق هرنی اینگوینال : شایع‌ترین نوع فتق است که در ناحیه کشاله ران ایجاد می‌شود و بیشتر در مردان دیده می‌شود.
• باد فتق هیاتال: بخشی از معده از طریق دیافراگم وارد قفسه سینه می‌شود و ممکن است با سوزش سر دل همراه باشد.
• فتق اپی گاستریک : در ناحیه بالای شکم بین ناف و قفسه سینه رخ می‌دهد و معمولاً کوچک و بدون علامت است.
• باد فتق رانی (فمورال): در قسمت بالای ران نزدیک کشاله ران رخ می‌دهد و بیشتر در زنان مسن دیده می‌شود.
• باد فتق نافی (امبلیکال): در اطراف ناف دیده می‌شود و اغلب در نوزادان یا زنان باردار بروز می‌کند.
• باد فتق شکمی (اینسِیژنال): در محل زخم یا بخیه‌ جراحی قبلی در شکم ایجاد می‌شود.

هر نوع فتق ممکن است بدون درد باشد یا با علائمی مانند تورم، احساس فشار یا درد همراه شود و بسته به شدت و محل، نیاز به درمان متفاوتی دارد.

باد فتق در مردان کجاست؟

هرنی یا باد فتق در مردان بیشتر در ناحیه کشاله ران (اینگوینال) دیده می‌شود. در این حالت، بخشی از روده یا بافت چربی از طریق یک نقطه ضعیف در دیواره شکم به داخل کانال اینگوینال فشار می‌آورد و ممکن است به سمت کیسه بیضه نیز گسترش یابد. این نوع فتق شایع‌ترین نوع هرنی در مردان است و اغلب با برآمدگی قابل مشاهده و درد یا احساس سنگینی در ناحیه کشاله ران همراه است، به‌ویژه هنگام بلند کردن اجسام سنگین یا سرفه کردن.

باد فتق در زنان کجاست؟

بیماری باد فتق در زنان بیشتر در ناحیه رانی (فمورال) و ناف رخ می‌دهد. باد فتق رانی در بالای ران و نزدیک کشاله ران ایجاد می‌شود و نسبت به مردان شایع‌تر است. همچنین باد فتق نافی در اطراف ناف، به‌ویژه در زنان باردار یا کسانی که فشار داخل شکمشان افزایش یافته، دیده می‌شود. این دو نوع فتق در زنان رایج‌تر از باد فتق کشاله ران هستند.

باد فتق چه علائمی دارد؟

علائم باد فتق در زنان و مردان معمولاً مشابه است؛ اما محل بروز و شدت آن ممکن است تفاوت داشته باشد که در ادامه به آن می پردازیم:

علائم باد فتق در مردان چیست؟

مردان مبتلا به باد فتق معمولاً علائم زیر را تجربه می‌کنند:

• احساس سنگینی یا فشار در کشاله ران، به‌ویژه هنگام ایستادن طولانی، سرفه یا بلند کردن اجسام سنگین
• برآمدگی یا تورم قابل مشاهده در ناحیه کشاله ران یا کیسه بیضه
• در موارد شدید، تورم زیاد، درد شدید و قرمزی
• درد یا ناراحتی خفیف تا متوسط در محل فتق
• احساس سوزش یا تیر کشیدن در ناحیه فتق

علائم باد فتق در زنان

زنان مبتلا به باد فتق یا هرنی معمولاً علائمی مانند موارد زیر را تجربه می‌کنند:

• احساس فشار، سنگینی یا ناراحتی در ناحیه فتق، به‌ویژه هنگام فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام یا بارداری
• برآمدگی یا تورم قابل مشاهده در ناحیه رانی (بالای ران) یا اطراف ناف
• در موارد حاد، تورم زیاد، درد شدید و قرمزی
• احساس کشیدگی یا سوزش در ناحیه مبتلا
• درد خفیف تا متوسط در محل باد فتق

چگونه بفهمیم باد فتق داریم؟

تشخیص باد فتق معمولاً با بررسی علائم بالینی و معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک با مشاهده برآمدگی یا تورم در ناحیه مشکوک و پرسیدن درباره درد و علائم همراه، می‌تواند وجود فتق را تشخیص دهد. در برخی موارد، برای تأیید تشخیص یا بررسی شدت بیماری باد فتق، از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی‌تی اسکن یا MRI استفاده می‌شود. این روش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا محل دقیق فتق و اندازه آن را بهتر ارزیابی کند و برنامه درمانی مناسبی تعیین نماید.

به نقل از سایت دکترتو:فتق برشی معمولا از طریق معاینه‌ ی فیزیکی تشخیص داده می‌ شود. هنگام ایستادن، سرفه کردن یا زور زدن، پزشک در شکم یا کشاله‌ ی ران برآمدگی را لمس خواهد کرد. فتق هیاتال با عکس رادیوگرافی و آندوسکوپی تشخیص داده می‌ شود.

انواع درمان های باد فتق

درمان‌های باد فتق یا هرنی شامل روش‌های مختلفی است که بسته به نوع، اندازه و شدت بیماری شامل موارد زیر هستند:

• درمان غیرجراحی (نگهدارنده): مناسب برای باد فتق‌های کوچک و بدون علائم شدید، شامل استراحت، جلوگیری از فشار بیش‌ازحد روی شکم، استفاده از کمربند یا بند حمایتی فتق.
• درمان جراحی باز: پزشک برش کوچکی در محل باد فتق ایجاد کرده و بافت بیرون‌زده را به داخل برمی‌گرداند، سپس دیواره ضعیف را با بخیه یا تور تقویت می‌کند.
• درمان جراحی لاپاراسکوپی: روشی کم‌تهاجمی با استفاده از برش‌های کوچک و ابزارهای ویژه که باعث کاهش درد و دوره نقاهت کوتاهتر می‌شود.
• مراقبت‌های پس از جراحی: شامل استراحت کافی، اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین و پیروی از توصیه‌های پزشکی برای جلوگیری از عود باد فتق.

انتخاب روش درمان بستگی به وضعیت فرد، اندازه هرنی یا باد فتق و شرایط کلی سلامتی بیمار دارد.

جراحی باد فتق در اصفهان

جراحی باد فتق در اصفهان یکی از رایج‌ترین و موثرترین روش‌های درمان این بیماری است که با هدف بازگرداندن بافت بیرون زده به داخل و تقویت دیواره ضعیف شکم انجام می‌شود. این جراحی می‌تواند به دو صورت باز یا لاپاراسکوپی انجام شود. در روش باز، برش بزرگتری داده می‌شود و در لاپاراسکوپی از چند برش کوچک و دوربین استفاده می‌شود که دوره نقاهت، کوتاهتر و درد کمتری دارد. انتخاب نوع جراحی بستگی به وضعیت بیمار، اندازه و محل هرنی یا باد فتق دارد. در این راستا جراحی باد فتق توسط دکتر حقیقت اصفهان ، جراح مجرب و متخصص، انجام می‌شود. برای دریافت مشاوره و تعیین روش درمانی مناسب، مراجعه به ایشان توصیه می‌شود.

مراقبت های بعد از جراحی باد فتق

مراقبت‌های بعد از جراحی باد فتق بسیار مهم است تا روند بهبودی سریع‌تر و بدون عوارض پیش برود. توصیه‌های مهم پس از عمل شامل موارد زیر است:

1. استراحت کافی و خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین و بلند کردن اجسام تا چند هفته پس از جراحی
2. پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت و انجام حرکات سبک و کوتاه‌مدت برای بهبود گردش خون
3. رعایت رژیم غذایی سالم و مصرف مایعات کافی برای تسریع روند بهبودی و جلوگیری از یبوست
4. پیشگیری و مراجعه منظم به پزشک برای بررسی روند بهبودی و رفع هرگونه مشکل احتمالی
5. استفاده منظم از داروهای تجویزی توسط پزشک برای کنترل درد و پیشگیری از عفونت
6. رعایت بهداشت محل جراحی و جلوگیری از خیس شدن پانسمان تا زمان توصیه‌شده

رعایت این نکات کمک می‌کند تا دوران نقاهت بعد از جراحی باد فتق با کمترین مشکل سپری شود.

سوالات متداول در مورد بیماری باد فتق

1. چطور می‌ توان از ایجاد باد فتق پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از باد فتق، از بلند کردن اجسام سنگین به‌صورت نادرست خودداری کنید و وزن مناسبی داشته باشید. همچنین با مصرف کافی مایعات و فیبر از یبوست جلوگیری کنید و سرفه‌های مزمن را درمان نمایید. تقویت عضلات شکم با ورزش‌های مناسب نیز نقش مهمی در پیشگیری دارد.

2. چه نوع جراحی هایی برای درمان باد فتق وجود دارد؟

انواع جراحی باد فتق شامل جراحی باز و جراحی لاپاراسکوپی است که بسته به نوع و شدت فتق انتخاب می‌شود. جراحی باز با برش بزرگتر و جراحی لاپاراسکوپی با چند برش کوچک و استفاده از دوربین انجام می‌گیرد.

3. چگونه درد ناشی از باد فتق را کاهش دهیم؟

برای کاهش درد ناشی از باد فتق، استراحت کنید، از بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید و در صورت نیاز با تجویز پزشک از داروهای ضد درد استفاده نمایید.

4. جراحی باد فتق چه زمانی ضروری است؟

جراحی باد فتق یا هرنی زمانی ضروری است که فتق بزرگ شده، باعث درد شدید شود یا خطر گیر افتادن و انسداد روده وجود داشته باشد.

5. چه عوارضی ممکن است بعد از جراحی باد فتق پیش بیاید؟

عوارض بعد از جراحی باد فتق ممکن است شامل عفونت، درد، خونریزی و در موارد نادر عود فتق باشد.

6. آیا باد فتق در دوران بارداری شایع است؟

باد فتق در دوران بارداری به‌دلیل افزایش فشار داخل شکم و ضعف دیواره شکم نسبتاً شایع است.

نتیجه‌ گیری؛ اگر باد فتق عمل نشود چه میشود؟

باد فتق اگر به موقع عمل نشود، ممکن است بزرگ‌تر شده و درد و ناراحتی بیشتری ایجاد کند. در موارد شدید، امکان گیر افتادن بافت بیرون زده وجود دارد که می‌تواند منجر به انسداد روده یا کاهش خون‌رسانی و عفونت شود. این شرایط نیازمند درمان فوری و جراحی اورژانسی است. بنابراین تشخیص به موقع و اقدام به درمان مناسب برای پیشگیری از عوارض جدی بسیار اهمیت دارد.