سیستوسل (افتادگی مثانه)؛ علائم، تشخیص و عمل جراحی سیستوسل

سیستوسل یکی از مشکلات شایع زنان است که به‌ علت ضعف عضلات کف لگن ایجاد می‌شود و می‌تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد. افتادگی مثانه باعث فشار یا برجستگی مثانه به داخل واژن شده و علائمی مانند احساس فشار، تکرر ادرار و ناتوانی در تخلیه کامل ادرار ایجاد می‌کند. تشخیص به موقع و شناخت نشانه‌های این بیماری اهمیت زیادی دارد تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود. روش‌های درمانی شامل تغییر سبک زندگی، تمرینات کف لگن و در موارد شدید، جراحی سیستوسل است. در این مقاله به بررسی علائم، روش‌های درمان و نکات مرتبط با عمل جراحی سیستوسل می‌پردازیم.

سیستوسل چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟

در پاسخ به پرسش افتادگی مثانه چیست؟ باید گفت که این بیماری وضعیتی است که در آن دیواره بین مثانه و واژن ضعیف می‌شود و مثانه به داخل واژن فرو می‌آید. سیستوسل معمولاً به دلیل زایمان طبیعی، افزایش سن، فشار طولانی‌مدت روی لگن یا ضعف عضلات کف لگن رخ می‌دهد و می‌تواند باعث مشکلاتی مانند تکرر ادرار، بی‌اختیاری یا احساس فشار در ناحیه لگن شود.

انواع سیستوسل

انواع سیستوسل بر اساس شدت افتادگی و موقعیت مثانه به موارد زیر تقسیم می‌شوند:

سیستوسل متوسط: مثانه تا وسط واژن پایین آمده و ممکن است علائم ادراری واضح‌تری ایجاد کند.

سیستوسل شدید (خارج‌شونده یا پرولابت): مثانه تا دهانه واژن یا حتی بیرون واژن فرو می‌افتد و مشکلات ادراری و ناراحتی لگنی بیشتری ایجاد می‌کند.

سیستوسل قدامی (قدامی واژینال): شایع‌ترین نوع است و معمولاً به دلیل افتادگی مثانه بعد از زایمان طبیعی رخ می‌دهد، به طوری که دیواره جلوی واژن ضعیف شده و مثانه به داخل واژن فرو می‌آید.

تفاوت سیستوسل و رکتوسل

سیستوسل و رکتوسل هر دو نوع افتادگی لگنی هستند؛ اما تفاوت هایی با یکدیگر دارند. در جدول زیر، تفاوت‌های اصلی بین این دو بیماری از نظر محل، علت و علائم آورده شده است:

در مجموع، سیستوسل و رکتوسل هر دو انواع افتادگی لگنی هستند؛ اما محل، علائم و درمان آنها متفاوت است.

علائم سیستوسل یا افتادگی مثانه

علائم افتادگی مثانه می‌تواند بسته به شدت افتادگی متفاوت باشد؛ اما شایع‌ترین آنها عبارتند از:

• دشواری در تخلیه کامل مثانه
• درد یا ناراحتی هنگام رابطه جنسی
• تکرر ادرار یا نیاز فوری به دفع ادرار
• بیرون‌ زدگی یا برجستگی در دیواره جلوی واژن
• احساس فشار، سنگینی یا درد در ناحیه لگن و واژن
• بی‌اختیاری ادرار، به‌ویژه هنگام سرفه، خنده یا فعالیت بدنی

تشخیص سیستوسل چگونه انجام می‌شود؟

تشخیص سیستوسل معمولاً با بررسی دقیق تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینه فیزیکی تخصصی لگن انجام می‌شود. پزشک با توجه به علائم افتادگی مثانه در زنان مانند بیرون‌ زدگی دیواره جلوی واژن، بی‌اختیاری ادرار و احساس فشار لگنی به وجود سیستوسل مشکوک می‌شود. در مردان نیز با توجه به علائم افتادگی مثانه در مردان مانند دشواری در شروع یا تخلیه ناکامل ادرار و فشار در ناحیه لگن، ارزیابی دقیق انجام می‌گیرد. در صورت نیاز، آزمایش‌های تصویربرداری و ارزیابی عملکرد مثانه برای تأیید تشخیص تجویز می‌شوند.

روش‌های درمان سیستوسل

روش‌های درمان سیستوسل بسته به شدت افتادگی و علائم بیمار متفاوت است و شامل موارد زیر می‌شود:

درمان سیستوسل در زنان

درمان سیستوسل در زنان بسته به شدت بیماری می‌تواند شامل تمرینات کف لگن، استفاده از حلقه‌های حمایتی واژن و اصلاح سبک زندگی باشد. در موارد شدیدتر، جراحی برای ترمیم دیواره واژن و بازگرداندن مثانه به موقعیت طبیعی انجام می‌شود.

دارو و گیاهان دارویی برای افتادگی مثانه دارو

برای کاهش علائم خفیف، گاهی از دارو برای افتادگی مثانه مثل استروژن موضعی در زنان یائسه یا داروهای کنترل‌ کننده عفونت و بی‌اختیاری استفاده می‌شود. در کنار آن، برخی افراد از گیاهان دارویی برای افتادگی مثانه مانند رازیانه، بابونه یا دمنوش گزنه به‌ عنوان روش کمکی بهره می‌برند.

درمان خانگی و ورزش‌های مناسب سیستوسل

برای موارد خفیف، درمان خانگی افتادگی مثانه شامل تغییر سبک زندگی مثل کاهش وزن، جلوگیری از یبوست و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین است. همچنین ورزش‌هایی مانند تمرینات کگل و حرکات تقویت‌ کننده کف لگن می‌توانند به بهبود حمایت عضلات لگن و کاهش علائم سیستوسل کمک کنند.

جراحی سیستوسل؛ چه زمانی لازم است؟

جراحی سیستوسل زمانی لازم می‌شود که افتادگی شدید باشد و علائمی مانند بی‌اختیاری ادرار، تکرر ادرار یا بیرون‌ زدگی واژن زندگی روزمره را مختل کند. این روش معمولاً پس از عدم موفقیت درمان‌های خانگی یا غیر جراحی توصیه می‌شود.

عمل سیستوسل چگونه انجام می‌ شود؟

عمل سیستوسل معمولاً با جراحی ترمیم دیواره جلوی واژن انجام می‌شود که در آن دیواره شل‌ شده تقویت یا بخیه زده می‌شود تا مثانه در جای طبیعی خود قرار گیرد. در برخی موارد از بافت خود بیمار یا مش‌های پزشکی برای حمایت بیشتر استفاده می‌شود.

ترمیم همزمان سیستوسل و رکتوسل

در مواردی که بیمار همزمان دچار افتادگی در مثانه و رکتوم باشد، ترمیم سیستوسل و رکتوسل در یک جراحی انجام می‌شود تا هر دو ناحیه تقویت و ترمیم شود. این عمل معمولاً زمانی توصیه می‌شود که علائم سیستوسل رکتوسل مانند مشکلات ادراری، یبوست و احساس فشار لگنی با هم بروز کنند.

مراقبت بعد از عمل سیستوسل و رکتوسل

مراقبت بعد از عمل سیستوسل رکتوسل شامل استراحت کافی، پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین و اجتناب از فعالیت‌های شدید بدنی برای چند هفته اول است. همچنین پیروی از دستورالعمل‌های پزشک در مورد تغذیه، کنترل یبوست و مراقبت از ناحیه جراحی برای جلوگیری از عفونت و بهبود سریع ضروری است.

عوارض عمل سیستوسل

عوارض عمل سیستوسل، خفیف و کوتاه مدت هستند؛ اما مانند هر جراحی دیگری ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• عفونت محل عمل یا واژن
• خون‌ ریزی یا کبودی در ناحیه جراحی
• بازگشت مجدد سیستوسل در برخی بیماران
• آسیب به بافت‌های اطراف مثانه یا مجرای ادرار
• درد یا ناراحتی موقت هنگام ادرار یا رابطه جنسی
• بی‌ اختیاری ادرار یا مشکلات ادراری جدید در موارد نادر

هزینه عمل سیستوسل چقدر است؟

هزینه عمل سیستوسل به عواملی مانند شدت بیماری، نوع جراحی، پزشک مربوطه، بیمارستان و تجهیزات مورد استفاده بستگی دارد. همچنین زمانی که ترمیم همزمان این بیماری با رکتوسل انجام شود، عوامل مذکور بر هزینه عمل سیستوسل و رکتوسل نیز تأثیر دارند.

جمع‌ بندی؛ بهترین روش درمان سیستوسل

سیستوسل یکی از شایع‌ترین انواع بیماری های مثانه است که بسته به شدت و علائم، روش‌های درمان آن متفاوت است. برای موارد خفیف افتادگی مثانه، تمرینات کف لگن، تغییر سبک زندگی و مراقبت‌های خانگی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. در موارد متوسط تا شدید، عمل جراحی سیستوسل بهترین گزینه برای ترمیم دیواره واژن و بازگرداندن مثانه به موقعیت طبیعی است. همچنین پیگیری بعد از جراحی و رعایت مراقبت‌های لازم، نقش مهمی در جلوگیری از عود و موفقیت درمان دارد.