سنگ مثانه؛ علت، علائم، روش های درمان و دفع فوری سنگ مثانه

سنگ مثانه یکی از مشکلات شایع دستگاه ادراری است که در اثر تجمع املاح معدنی و مواد زائد در مثانه به وجود می‌آید. این سنگ‌ها می‌توانند باعث درد، سوزش ادرار، تکرر ادرار و حتی انسداد مجاری ادراری شوند. درمان به‌ موقع این وضعیت اهمیت زیادی دارد، زیرا در صورت بی‌توجهی ممکن است منجر به عفونت یا آسیب جدی به مثانه شود. در این مقاله به بررسی علائم، علت‌ها و روش‌های درمان و دفع فوری سنگ مثانه پرداخته‌ ایم.

سنگ مثانه چیست؟

سنگ مثانه توده‌ای سخت از مواد معدنی و نمک‌های ادراری است که در اثر تغلیظ و باقی‌ماندن ادرار در مثانه تشکیل می‌شود. این سنگ‌ها می‌توانند کوچک یا بزرگ باشند و باعث درد، سوزش یا دشواری در ادرار شوند. معمولاً این سنگ در اثر تخلیه ناقص ادرار یا عفونت‌های مزمن ادراری ایجاد می‌شود.

علائم سنگ مثانه

از مهم‌ترین علائم سنگ مثانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تکرر ادرار به‌ ویژه در شب
• درد در پایین شکم یا ناحیه تناسلی
• احساس درد یا سوزش هنگام ادرار
• مشاهده خون در ادرار یا تیره شدن رنگ آن
• قطع شدن و از سر گیری جریان ادرار یا تخلیه ناقص مثانه

درد سنگ مثانه کجاست؟

درد ناشی از سنگ موجود در مثانه معمولاً در ناحیه پایین شکم و لگن احساس می‌شود. این درد می‌تواند ناگهانی یا مبهم باشد و گاهی به ناحیه تناسلی یا پشت کشاله ران نیز منتشر شود.

آیا سنگ مثانه خطرناک است؟

بله، در صورت بی‌توجهی می‌تواند خطرناک باشد، زیرا ممکن است باعث عفونت ادراری، آسیب به دیواره مثانه یا انسداد مسیر ادرار شود. در صورت بروز درد شدید، تب یا خون در ادرار، باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.

علت و عوامل ایجاد سنگ مثانه

عوامل ایجاد سنگ مثانه معمولاً به تجمع مواد معدنی و اختلال در تخلیه کامل ادرار مربوط می‌شود. از مهم‌ترین دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مصرف مایعات کم موجب غلظت ادرار و تشکیل تدریجی سنگ می‌شود.
• انسداد مجرای ادرار بر اثر بزرگی پروستات یا تنگی مجرا ایجاد می‌شود.
• تخلیه ناقص مثانه در اثر بیماری‌های عصبی یا آسیب‌های نخاعی اتفاق می‌افتد.
• عفونت‌های مزمن ادراری باعث تغییر ترکیب شیمیایی ادرار و رسوب املاح می‌شود.
• وجود اجسام خارجی یا سوند در مثانه باعث تجمع مواد معدنی و شکل‌ گیری سنگ می‌شود.

تفاوت سنگ کلیه و سنگ مثانه

برای تشخیص و درمان دقیق مشکلات ادراری، لازم است تفاوت بین سنگ‌های شایع مشخص شود. در جدول زیر تفاوت سنگ کلیه و سنگ مثانه به‌ صورتی خلاصه ارائه شده است:

با توجه به جدول بالا، می‌توان گفت که هرچند هر دو سنگ، ناشی از تجمع املاح و مواد معدنی در دستگاه ادراری هستند، اما محل تشکیل، علائم و روش‌های درمان آنها متفاوت است.

چطور بفهمیم سنگ مثانه داریم؟

برای تشخیص معمولاً به ترکیبی از علائم بالینی و بررسی‌های پزشکی نیاز است. از شایع‌ترین نشانه‌ها می‌توان به تکرر یا فوریت ادرار، سوزش هنگام ادرار، درد پایین شکم، وجود خون در ادرار و ادرار کدر اشاره کرد. پزشک برای تأیید تشخیص ممکن است سونوگرافی مثانه، سیستوسکوپی یا آزمایش ادرار تجویز کند تا وجود سنگ و اندازه آن مشخص شود.

روش‌ های درمان سنگ مثانه

روش‌های درمان سنگ مثانه بسته به اندازه، محل و شدت علائم متفاوت است که شامل موارد زیر می‌شود:

درمان دارویی

در مواردی که سنگ، کوچک باشد یا باعث انسداد شدید نشده باشد، درمان دارویی می‌تواند موثر باشد. این روش شامل مصرف داروهایی برای شل کردن عضلات مثانه، کاهش التهاب یا تغییر اسیدیته ادرار است تا دفع سنگ راحت‌تر شود. دارودرمانی معمولاً همراه با افزایش مصرف مایعات توصیه می‌شود.

درمان با مایعات و رژیم غذایی

یکی از روش‌های ساده و موثر برای کمک به دفع سنگ مثانه، افزایش مصرف مایعات و رعایت رژیم غذایی مناسب است. نوشیدن آب کافی در طول روز باعث رقیق شدن ادرار و تسهیل حرکت سنگ‌های کوچک می‌شود. همچنین محدود کردن مصرف نمک، پروتئین‌های حیوانی و مواد غذایی سرشار از اگزالات می‌تواند از تشکیل مجدد سنگ جلوگیری کند.

درمان جراحی یا اندوسکوپیک

در مواردی که اندازه‌ سنگ بزرگ باشد و روش‌ های غیرجراحی مؤثر واقع نشوند، از درمان‌ های جراحی یا اندوسکوپیک استفاده می‌ شود. در روش اندوسکوپیک، ابزارهای مخصوص از طریق مجرای ادرار وارد مثانه یا حالب می‌ شوند و سنگ‌ ها با خرد کردن یا مکش خارج می‌ گردند. اگر سنگ بسیار بزرگ یا ساختار آن پیچیده باشد، ممکن است از عمل باز سنگ کلیه برای خارج کردن مستقیم سنگ استفاده شود تا عملکرد دستگاه ادراری حفظ شود.

دفع فوری سنگ مثانه در خانه (در موارد خفیف)

در موارد خفیف، می‌توان دفع فوری سنگ مثانه در خانه را با رعایت نکاتی که در ادامه آمده است، تسهیل کرد:

• حرکات ورزشی سبک: پیاده‌روی یا حرکات سبک می‌تواند به جابه‌جایی و دفع سنگ کمک کند.
• حمام گرم یا کمپرس گرم روی پایین شکم: گرما باعث شل شدن عضلات مثانه و تسهیل خروج سنگ می‌شود.
• مصرف مایعات زیاد: نوشیدن آب و دمنوش‌های گیاهی باعث رقیق شدن ادرار و تحریک تخلیه سنگ می‌شود.
• استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک: برخی داروها مانند قرص دفع کننده سنگ مثانه انقباضات مثانه را کاهش داده و دفع را آسان‌تر می‌کنند.

سنگ مثانه از کجا دفع میشود؟

معمولاً از طریق مجرای ادراری و جریان ادرار دفع می‌شود. سنگ‌های کوچک با مصرف مایعات کافی قابل دفع هستند، اما سنگ‌های بزرگ‌تر ممکن است نیاز به درمان دارویی یا جراحی داشته باشند.

پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ مثانه

برای پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ مثانه می‌توان راهکارهای ساده و موثر زیر را رعایت کرد:

• تخلیه منظم مثانه: ادرار کردن به‌موقع و جلوگیری از احتباس ادرار از تجمع مواد معدنی جلوگیری می‌کند.
• مصرف مایعات کافی: نوشیدن آب به میزان کافی روزانه باعث رقیق شدن ادرار و کاهش رسوب املاح می‌شود.
• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: درمان و کنترل عفونت‌های ادراری، بزرگی پروستات یا مشکلات متابولیک نقش مهمی در پیشگیری دارد.
• پیگیری منظم پزشکی: معاینات دوره‌ای و سونوگرافی می‌تواند تشکیل سنگ جدید را زود تشخیص دهد و از عوارض جدی جلوگیری کند.
• رعایت رژیم غذایی مناسب: کاهش مصرف نمک، پروتئین‌های حیوانی و مواد غذایی سرشار از اگزالات می‌تواند خطر تشکیل سنگ را کاهش دهد.

به نقل از وبسایت: National Institutes of Health (NIH) | (.gov)
High fluid intake dilutes urine, decreases urinary saturation, and lowers the risk of stone formation.
ترجمه فارسی:
«مصرف زیاد مایعات باعث رقیق شدن ادرار، کاهش غلظت مواد معدنی در آن و در نتیجه کاهش خطر تشکیل سنگ ادراری می‌ شود.»

چرا درمان سنگ مثانه نزد دکتر مجید حقیقت؟

درمان سنگ مثانه نیازمند تخصص و تجربه بالا در تشخیص و انتخاب روش مناسب است. دکتر مجید حقیقت با سال‌ها تجربه در زمینه بیماری‌های دستگاه ادراری، توانسته نتایج موفق و رضایت‌بخش برای بیماران خود فراهم کند. استفاده از روش‌های نوین دارویی، اندوسکوپیک و جراحی همراه با رعایت نکات ایمنی، باعث کاهش درد و دوران نقاهت کوتاه‌تر می‌شود. مراجعه به دکتر مجید حقیقت تضمین می‌کند که سنگ مثانه به‌ صورت حرفه‌ای، دقیق و کم‌عارضه درمان می‌شود.

• علت، علائم، انواع و مراحل درمان سرطان مثانه
  تاریخ انتشار : 1402-07-01تاریخ بروز رسانی : 1404-03-22


• سیستوسل (افتادگی مثانه)؛ علائم، تشخیص و عمل جراحی سیستوسل
  تاریخ انتشار : 1404-06-19تاریخ بروز رسانی : 1404-06-27


• 7 اقدام ساده در جهت حفظ سلامت مثانه
  تاریخ انتشار : 1398-03-19تاریخ بروز رسانی : 1404-06-09


• عفونت مثانه تشخیص علل علائم و درمان آن چگونه است
  تاریخ انتشار : 1403-03-31تاریخ بروز رسانی : 1404-02-15


• مثانه بیش فعال؛ علل، علائم و روش های درمانی موثر
  تاریخ انتشار : 1403-12-25تاریخ بروز رسانی : 1404-02-15